Nhiều ý kiến lo ngại quy trình pháp lý rườm rà, thiếu đồng bộ đang kìm hãm sự phát triển và cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Ngành nông nghiệp Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức xuất phát từ những bất cập trong việc thực thi các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành. Các chuyên gia và doanh nghiệp trong ngành đã chỉ ra rằng, nhiều quy định liên quan đến tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và chất lượng sản phẩm, hàng hóa đang bộc lộ những điểm yếu, gây khó khăn không nhỏ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và làm suy giảm năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên trường quốc tế.
Một trong những vấn đề nổi cộm là sự chậm trễ trong quá trình xây dựng và cập nhật các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Tốc độ thay đổi của khoa học công nghệ và thị trường diễn ra nhanh chóng, nhưng việc điều chỉnh các quy định lại không theo kịp, dẫn đến tình trạng lạc hậu, gây cản trở cho doanh nghiệp trong việc áp dụng các tiến bộ khoa học vào sản xuất và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.
Bên cạnh đó, các quy định về kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu cũng được đánh giá là chưa hợp lý. Việc kiểm tra chất lượng được thực hiện một cách quá mức cần thiết đối với nhiều mặt hàng, kéo dài thời gian thông quan và làm tăng chi phí lưu kho bãi cho doanh nghiệp. Nhiều ý kiến cho rằng, việc kiểm tra lại các sản phẩm đã có chứng nhận chất lượng từ các quốc gia xuất khẩu là không cần thiết, gây tốn kém và ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng nông sản.
Sự thiếu đồng bộ giữa các quy chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn sản phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình áp dụng, đặc biệt là khi xuất khẩu sang các thị trường lớn với yêu cầu khắt khe như EU, Hoa Kỳ hay Nhật Bản. Việc các tiêu chuẩn Việt Nam chưa tương thích với tiêu chuẩn quốc tế đang tạo ra rào cản không nhỏ cho việc đưa nông sản Việt Nam vươn ra thị trường thế giới.
Thực tế hiện nay cho thấy, việc công bố hợp quy đôi khi chỉ mang tính hình thức, chỉ đánh giá chất lượng sản phẩm tại một thời điểm nhất định mà chưa phản ánh được toàn bộ quy trình sản xuất. Đáng chú ý, các doanh nghiệp nhập khẩu thường phải thực hiện công bố hợp quy cho từng lô hàng, làm gia tăng chi phí và kéo dài thời gian thông quan, gây ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh. Ước tính, chi phí cho việc hợp quy có thể lên tới hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm cho toàn ngành.
Một vấn đề khác được chỉ ra là sự phân tán trong quản lý chất lượng hàng hóa nông sản. Việc có quá nhiều cơ quan cùng tham gia quản lý nhưng lại thiếu sự phối hợp chặt chẽ và thống nhất đã tạo ra những kẽ hở, khiến cho việc kiểm soát chất lượng trở nên kém hiệu quả. Thêm vào đó, chế tài xử lý đối với hàng giả, hàng kém chất lượng trong lĩnh vực nông nghiệp còn chưa đủ mạnh để răn đe, dẫn đến tình trạng hàng kém chất lượng vẫn còn tồn tại trên thị trường, gây thiệt hại cho cả doanh nghiệp chân chính và người tiêu dùng.
Trước những bất cập này, các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp kiến nghị cần đẩy nhanh quá trình sửa đổi và ban hành các quy chuẩn kỹ thuật một cách kịp thời, sát với thực tiễn sản xuất và phù hợp với thông lệ quốc tế. Đồng thời, cần điều chỉnh các quy định về kiểm tra chất lượng hàng nhập khẩu theo hướng giảm bớt các thủ tục không cần thiết đối với những sản phẩm đã có chứng nhận uy tín từ nước ngoài.
Việc tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý, loại bỏ sự chồng chéo trong các văn bản pháp luật cũng là một giải pháp quan trọng để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp. Cùng với đó, việc cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa các yêu cầu công bố hợp quy không cần thiết sẽ giúp giảm chi phí và rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường.
Các ý kiến cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc siết chặt kiểm soát chất lượng sản phẩm nông nghiệp, áp dụng các chế tài mạnh mẽ hơn để ngăn chặn tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp và người tiêu dùng. Việc lắng nghe ý kiến từ các hiệp hội, doanh nghiệp để sửa đổi các luật liên quan theo hướng thực tiễn và hiệu quả hơn được xem là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng và năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng.